Έγινε Αδελφοποίηση Πολ. Συλλόγων Άδελε-Αγ.Παρασκευής κ Μέρωνα και των τοπικών τους κοινωνιών στο Αρκάδι την Κυριακή 30 Οκτωβρίου

Το πρωί της Κυριακής μεγάλος αριθμός Αδελιανών και Μερωνιανών βρέθηκε στη Ιερά Μονή Αρκαδίου και παρακολούθησαν το Αρχιερατικό συλλείτουργο ιερουργούντων των Σεβασμιοτάτων Μητροπολιτών Κορωνείας κκ Παντελεήμονα , Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων κ.κ. Ειρηναίου ,Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κκ Ευγένιου.

Στη συνέχεια άνοιξε τις πύλες της η νέα Πινακοθήκη της Ιεράς Μονής Αρκαδίου, η οποία οργανώθηκε με μέριμνα του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγενίου και με την βοήθεια του Δήμου Ρεθύμνης , όπου περιλαμβάνει πίνακες με θέματα από τα γεγονότα του ολοκαυτώματος και προσωπογραφίες προσωπικοτήτων που σχετίζονται με το ιστορικό γεγονός.

Οι Αδελιανοί , Μερωνιανοί αλλά και όλοι οι εκκλησιαζόμενοι επισκέφτηκαν την Πινακοθήκη και θαύμασαν την συλλογή έργων τέχνης.

Στη συνέχεια σε ένα θαυμάσιο χώρο , τους παλιούς σταύλους της Μονής , έγινε η τελετή αδελφοποίησης , με ιδιαίτερο νόημα , αφού τις δύο περιοχές Αδελε και Μέρωνα τους συνδέουν ισχυρότατοι δεσμοί.

Πρώτα, ο «ΑΓΙΟΣ και ΙΑΜΑΤΙΚΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΜOΝΑΣ», προστάτης και των δυο περιοχών, Άδελε και Μέρωνα και από την άλλη η ιστορική σύνδεση των δύο περιοχών λόγω της καταγωγής της μητέρας του Πυρπολητή της Ιεράς Μονής Αρκαδίου Κωστή Γιαμπουδάκη, Δέσποινας Λιουδάκη, από το Μέρωνα.

Την τελετή τίμησαν με την παρουσία τους από πλευράς Εκκλησίας ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Κορωνείας κκ Παντελεήμονας ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων κ.κ. Ειρηναίος και ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κκ Ευγένιος.

Από πλευράς της Πολιτείας η Αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου , Οι Δήμαρχοι Ρεθύμνου κ. Γιώργης Μαρινάκης και Αμαρίου κ. Παντελής Μουρτζανός , εκπρόσωποι στρατιωτικών και άλλων φορέων.

Η τελετή ξεκίνησε με το Καλωσόρισμα του Συντονιστή Κονταξάκη Γιάννη , ακολούθησε η ομιλία του Προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου Αδελε –Αγίας παρασκευής κ. Στέλιου Χαρκιανάκη, για τη σημασία της αδελφοποίησης.

Ακολούθησε η ομιλία του Προέδρου του Πολιτιστικού συλλόγου Μέρωνα Κ. Αλέξανδρου Σημαντήρη.

Στη συνέχεια έγινε η ανάγνωση του πρωτοκόλλου αδελφοποίησης

Υπέγραψαν το Πρωτόκολλο και χαιρέτισαν την εκδήλωση οι: Μητροπολίτης Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων κ.κ. Ειρηναίος , Σεβασμιότατος Μητροπολίτης και Αυλοποτάμου κκ Ευγένιος, Αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου και οι Δήμαρχοι Ρεθύμνης και Αμαρίου.

Εντυπωσίασε επίσης η ομιλία του κ. Παρασκευά Συριανόγλου με σημαντικά ιστορικά στοιχεία για την περίοδο του Ολοκαυτώματος

Στη συνέχεια ακούστηκαν Ριζίτικα τραγούδια από ομάδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Μέρωνα, τραγούδια για το Αρκάδι , από τη χορωδία του Πολιτιστικού Συλλόγου Αδελε Αγίας Παρασκευής.

Η εκδήλωση έκλεισε με δεξίωση που ήταν χορηγία του Δήμου Ρεθύμνης

Από τους Πολιτιστικούς Συλλόγους Αδελε και Μέρωνα

Ομιλία Παρασκευά Συριανόγλου Αρκάδι 30-10-2016

Ρίγη συγκίνησης! Καίγεται το χαρτί , όταν η πένα πάνω του αγγίζει για να ιστορίσει όσα γενήκανε μέσα σε τούτη τη Μονή.

Ξεπέρασε τη δόξα του Μεσολογγιού και των Ψαρρών, τυλίχτηκε μες΄τις φωτιές τ’ Αρκάδι. Στον Άδη αναστηθήκανε της Κρήτης οι νεκροί γιατί ΄δανε της Λευτεριάς σημάδι.

Εδώ τούτα τα χώματα που έχουν αγιαστεί δεν πρέπει φίλοι μου να τα βατιοπατούμε. Οι πέτρες κι όλα τα΄άψυχα έχουν λαλιά και σιγοτραγουδούνε.

Στέκεται ο νούς ευλαβικά, νοσταλγικά και η ψυχή ολόρθη κι αφουκράζεται.

Κυρίες και Κύριοι.

Ύστερα από τις μεγάλες υποσχέσεις της Υψηλής Πύλης για ισότητα και ανεξιθρησκεία, μάταια οι ραγιάδες καρτερούν.

Η περιβόητη εκείνη συνθήκη του Χατι Χουμαγιούν που υπογράφηκε το 1856 και έδινε πολλές ελπίδες, απόμεινε μόνο στα χαρτιά.

Μια δεκαετία είχε περάσει από εκείνη την υπογραφή κι οι Κρητικοί αντέδρασαν με νέα επανάσταση, αφού έβλεπαν να περνούν τα χρόνια και τη σκλαβιά τους να γίνεται ακόμα πιο πικρή.

Το 1866 ξύπνησε και πάλι ο Τάλως , πήραν ξανά φωτιά τα κρητικά ντουφέκια γιατί όπως ζύγιαζαν και πίστευαν μόνο μ΄αυτόν τον τρόπο μπορούσαν να βρουν το δίκιο τους.

Κι ήταν εκείνο το ξεκίνημα ελπιδοφόρο όσο ποτέ, αφού καθημερινά η νίκη στεφάνωνε την κρητική αρματωσιά.

Όμως σημάδια μαύρα φανήκανε στο πέλαγος το κρητικό. Αμέτρητα καράβια με μπαϊράκια τούρκικα, έρχονται φορτωμένα μ΄ Αγαρηνούς με στόχο να πνίξουν στο αίμα την ελπίδα.

Αρχές του Σεπτέμβρη ήτανε κείνου του χρόνου του ξεχωριστού. Κανείς δεν ξέρει αν θ΄ αντέξουνε αυτοί που έδεσαν τον όρκο με το χώμα.

Ο Πασάς του Ρεθύμνου στέλνει μήνυμα στον Ηγούμενο τ΄Αρκαδιού.

«Διώξτε την επαναστατική επιτροπή από το Μοναστήρι σου, αλλιώτικα θα το ξεθεμελιώσω» Η απάντηση του Γαβριήλ ήταν λακωνική, ίδια με εκείνη του Λεωνίδα, ίδια με του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου.

Ο σύμβουλος του Γούμενου Χατζή Νεόφυτος είχε αντίθετη γνώμη μα σαν τον άκουσε να μιλεί τ΄ αποκρίθηκε: «Βάσταξέ το Γούμενε, κι όπου αποθάνεις εσύ θα ποθάνω κι εγώ.»

Η απειλή του πασά δεν πραγματοποιήθηκε έμελλε όμως από άλλον να πάρει σάρκα και οστά. Τα στρατεύματα του Σουλτάνου που ήδη έχουν αποβιβαστεί στην Κρήτη, παρασέρνουν στην επέλασή τους κάθε αντίσταση. Επικεφαλής είναι ο Μουσταφά Πασάς, έμπειρος στους πολέμους και γνώστης των Κρητικών όσο κανείς άλλος. Ερήμωσε τις περιοχές της Κυδωνίας και του Αποκόρωνα. Εξασφάλισε τα νώτα του και μπήκε στο Νομό Ρεθύμνου, έχοντας κύριο στόχο του την Ιερά Μονή Αρκαδίου, το κυριότερο επαναστατικό κέντρο.

Από την Επισκοπή Ρεθύμνου στέλνει επιστολές προς τον Ηγούμενο τ΄Αρκαδιού και στους επαναστάτες του Αμαρίου και ζητά υποταγή. Την απάντηση σε τούτες τις επιστολές την διέσωσε και η λαϊκή μούσα με τον στίχο: «Αν θέλεις άρματα πασά ας έρθεις να τα πάρεις»

Στο ιστορικό μοναστήρι γίνεται σύσκεψη των μελών της επιτροπής. Η πλειοψηφία συμφωνεί με την πρόταση του προέδρου της, Ηγούμενου Γαβριήλ, η οποία είναι ξεκάθαρη «Δεν θα εγκαταλείψουμε τη Μονή, θα πολεμήσουμε αμυνόμενοι».

Οι μεγάλες ποσότητες πολεμοφοδίων , τροφίμων και νερού αλλά και τα ισχυρά επαναστατικά σώματα που βρίσκονταν έξω από το Μοναστήρι τον γέμιζαν αισιοδοξία.

Αντίθετη γνώμη είχε ο αντισυνταγματάρχης Πάνος Κορωναίος εθελοντής και αρχηγός του επαναστατικού τμήματος Ρεθύμνης. Υποστηρίζει ότι η αντίσταση σ΄ αυτό το χώρο είναι καταδικασμένη. Δηλώνει ξεκάθαρα ότι προτιμά να αποχωρήσει και να πολεμήσει τους Τούρκους εκτός Μονής παρά να παραμείνει εγκλωβισμένος σ΄ αυτήν. Την ίδια γνώμη έχει και ο παπά Μαρουλιανός και καμιά δεκαριά παλληκάρια.

Πριν αποχωρήσει ο Κορωναίος , όρισε φρούραρχο τον ανθυπολοχαγό Ιωάννη Δημακόπουλο. Πρότεινε ακόμη να γκρεμιστούν οι στάβλοι που βρίσκονται απέναντι από την κεντρική πύλη της Μονής, καθώς και ο ανεμόμυλος , για να μη χρησιμοποιηθούν από τους Τούρκους. Τους πρότεινε να τοποθετήσουν όλες τις μέλισσοκυψέλες της Μονής γύρω απ΄αυτήν.

Μέσα στο μοναστήρι απομείνανε με τη θέληση τους 900 ψυχές. Από αυτούς 250 ήταν οπλοφόροι κι ανάμεσά τους 40 ρασοφόροι.

Ο Μουσταφά Πασάς που βρίσκεται στο Ρέθυμνο με σωστή στρατηγική χωρίζει τον πολυάριθμο στρατό του σε τρείς φάλαγγες. Η πρώτη ακολουθεί τη διαδρομή Πλατανές –Επισκοπή –Σκουλούφια και καταλήγει στο ύψωμα «Κεφάλα». Η δεύτερη ακολουθεί τη διαδρομή , Χαμαλεύρι – Κόκκινο Μετόχι Πίκρι – ύψωμα Κορέ. Η Τρίτη με επικεφαλής τον ίδιο τον Μουσταφά ακολουθεί τη διαδρομή Πλατανές –Μέση . Ο κύριος όγκος αυτής της φάλαγγας φτάνει στο Καβούσι κι ο Μουσταφάς με ένα τμήμα παραμένει στη Μέση από όπου δίνει εντολές και παρακολουθεί την αρχή των εξελίξεων . Το χάραμα της 8ης Νοεμβρίου , δώδεκα τάγματα έχουν ζωσμένο το Αρκάδι τα οποία συνθέτουν περίπου 15.000 στρατιώτες.

Οι Τούρκοι ζητούν και πάλι τη παράδοση του Μοναστηριού. Την απάντηση τη δίνει και πάλι ο Γαβριήλ. «Μόνο νεκροί θα παραδοθούμε». Του 40χρονου Γούμενου η καρδιά ήταν πάντα φουσκωμένη από τον αέρα του μεγάλου ιδανικού, που δεν ήταν άλλο από τη λευτεριά της Κρήτης. Μετά την ηρωική και ιστορική απάντησή του, ο Τούρκος αρχηγός διέταξε γενική επίθεση. Βουή αντάρα και χαλασμός από όλες τις κατευθύνσεις. Τώρα σημαίνει η κρίσιμη στιγμή. Η ώρα είναι σεισμική στης ιστορίας το σταυροδρόμι. Έξω από το Μοναστήρι ο χάρος γίνεται θεριστής.

Οι Τούρκοι προσπαθούν να καταλάβουν τα κτίρια που είχε προτείνει ο Πάνος Κορωναίος να κατεδαφιστούν. Μια φούχτα ήρωες με ξεχωριστούς τους μοναχούς Ακάκιο Λαγκουβάρδο και Ιερόθεο Δαλαμπέλα μέσα από τον ανεμόμυλο προκαλούν μεγάλη φθορά στον εχθρό.

Η κεντρική πύλη δέχεται βροχή τα βόλια του πυροβολικού, όμως καλά αντέχει. Οι υπερασπιστές της Μονής μάχονται με ενθουσιασμό και πάθος, μα τη βοήθεια που περιμένουν ακόμα δεν την είδαν να φαίνεται. Μονάχα ένας μικρός αριθμός μάχονται έξω από τη Μοναστήρι για να κρατήσουν το δραγατοκάλυβο, όμως υποχωρούν στη σφοδρή επίθεση των Τούρκων.

Τελείωσε η πρώτη μέρα κι όλοι τους νοιώθουνε νικητές. Οι γυναίκες όχι μόνο δεν φοβήθηκαν από την αντάρα της μάχης και τους αλαλαγμούς, αλλά αγωνίστηκαν σαν άνδρες. Η Δασκαλοχαρίκλεια από την πρώτη κιόλας στιγμή κέρδισε τον τίτλο της ηρωίδας. Μάνα τριών οπλαρχηγών γίνεται κοντάρι της σημαίας. Και στις συσκέψεις ακόμα περνά ο λόγος της. Όλων το ηθικό είναι ακμαίο. Όμως κανείς δεν έχει εκτιμήσει το πλήγμα που δέχτηκαν τούτη την πρώτη μέρα. Δυστυχώς οι Τούρκοι καταλάβανε τον Ανεμόμυλο και τους στάβλους.

Η πρώτη αυτοθυσία καταγράφηκε στο μικρό κτίριο του Ανεμόμυλου. Εκεί θυσιάστηκαν οι πρώτοι ρασοφόροι, ακροβάτες του θανάτου. Μονάχα ένας τους ξέφυγε, τους άλλους τους κάψανε ζωντανούς. Εφτά μονάχα άτρωτα παλληκάρια έστρωσαν τη γη με κορμιά. Προκάλεσαν τόσες φθορές στους Τούρκους που για μια στιγμή ο Μουσταφάς δείλιασε , μα το θεώρησε ντροπή να κάνει πίσω. Χαλάλι κάμανε τη ζωή τους οι καλόγεροι τούτης της βίγλας που στάθηκαν πιστοί στρατιώτες του Χριστού και της πατρίδας.

Οι εθνομάρτυρες και ιερομάρτυρες μας από την πρώτη κιόλας μέρα στείλανε το μήνυμα σ΄εχθρούς και φίλους. « Όλη η Ελλάδα είναι ζωντανή , όλη η Κρήτη είναι αθάνατη. Ο ουρανός μας ποτέ δε θ΄ αλλάξει χρώμα κι ο Ψηλορείτης δε χαμηλώνει» Θυσιάστηκαν οι μάρτυρές μας στον Ανεμόμυλο μα στέκονται ακόμα αμέτρητα κορμιά από ατσάλι, άτρωτες, ψυχές ποιους να πρωτοσκοτώσουν.

Η σιγή της πρώτης νύχτας είναι φρικτή. Όλοι αγρυπνούν και προσεύχονται. Θάβουν τους οκτώ νεκρούς που πέσανε πάνω στις πολεμίστρες κι ούτε μια φωνή δεν ακούστηκε από τις γυναίκες γιατί έτσι έπρεπε. Ο Ηγούμενος κι ο φρούραρχος εμψυχώνουν με γενναία λόγια τους πολεμιστές. Κάνουν σύσκεψη και αποφασίζουν να στείλουν εθελοντές αγγελιοφόρους στον Πάνο Κορωναίο και στους οπλαρχηγούς του Μυλοποτάμου. Δύο ήταν οι αδίστακτοι που είχαν λαγού περπατησιά κι αητού γρηγοροσύνη. Αυτοί θα τολμούσαν να περάσουν μέσα από το σφιχτό κλοιό των Τούρκων. Ο Παπά Κρανιώτης και ο Αδάμ Παπαδάκης έπρεπε να κάνουν τα αδύνατα δυνατά και τα κατάφεραν. Αντάμωσαν στο Κλεισίδι τον Πάνο Κορωναίο και κουβέντιασαν. Ο Παπαδάκης γύρισε στο Αρκάδι κι έφερε πικρό μαντάτο. Ο Παπά Κρανιώτης από το Κλεισίδι πήγε στο Μυλοπόταμο και πριν χαράξει η μέρα γύρισε εκεί που τον καλούσε το καθήκον. Κρίμα όμως γιατί έγινε αντιληπτός από τους Τούρκους κι από θαύμα γλίτωσε για να πέσει μαχόμενος ύστερα από λίγο καιρό.

Έφτανε η μαρτυρία του ενός αγγελιοφόρου για να μάθουν οι πολιορκημένοι γιατί δεν είχε φτάσει βοήθεια από τις γύρω περιοχές. Ο καιρός ήτανε ο μεγάλος σύμμαχος του εχθρού. Στο Αμάρι και στο Μυλοπόταμο , χείμαρροι και ποτάμια είχαν γίνει όλοι δρόμοι από τους καταρράκτες του ουρανού που δεν έλεγαν να σταματήσουν και το χειρότερο ήταν ότι με τούτη την απίστευτη βροχή όλοι οι επαναστάτες ήταν στο πόδι , αλλά με δεμένα χέρια, γιατί τα ντουφέκια τους δεν έπαιρναν φωτιά. Μόνο στο Αρκάδι δεν έβρεχε.

Οι πολιορκημένοι πήραν τη μεγάλη απόφαση. Έχουν κοινωνήσει όλοι των αχράντων μυστηρίων και καρτερούν ατάραχοι να ξημερώσει. Η αυγή της 9ης Νοεμβρίου βρίσκει τους ήρωες σε δυσχερή θέση. Ο Μουσταφά Πασάς μετέφερε τη νύχτα από το Ρέθυμνο μεγάλο φρουριακό κανόνι, τη λεγόμενη «Μπουρμπάδα» και το έστησαν απέναντι στη δυτική πύλη.

Νέα σύσκεψη μέσα στο Μοναστήρι και νέες τολμηρές αποφάσεις. «Αν οι Τούρκοι περάσουν μέσα στη αυλή, να μπει φωτιά στο μπαρούτι». Σαν στέκουν όρθιες οι ψυχές δεν τις τρομάζουν οι μπόρες.

Τούτη την ώρα φανερώνεται εδώ όσο ποτέ άλλοτε και πουθενά αλλού, το πνεύμα της ευψυχίας και της αυτοθυσίας του Κρητικού.

Πριν ακόμα ανατείλει ο ήλιος, αρχίζει ο εχθρός νέες επιθέσεις. Λυσσασμένοι λύκοι και ύαινες έξω από την πόρτα. Μέσα ο Γούμενος εμψυχώνει και πολεμά ακάλυπτος. Λες και σφαίρες δεν θέλουν να τον αγγίξουν την ώρα που ορμά με τον Ντελή Δράκο και τον Κούβο για να αναχαιτίσουν τους Αλβανούς και τους Αιγύπτιους του Σελήμ Πασά.

Απ΄ τα μακρινά υψώματα παρακολουθούν αποσβολωμένοι οι επαναστάτες απ΄τ΄ Αμάρι και το Μυλοπόταμο. Τα όπλα τους είναι άχρηστα από την υγρασία. Την ώρα που το μεγάλο κανόνι ρίχνει τις πρώτες μπάλες, οι σάλπιγγες ετοιμάζονται να σημάνουν γενική έφοδο.

Έπεσε η Πύλη τα΄Αρκαδιού, την έριξ΄ η Μπουρμπάδα

Με σατανικούς αλαλαγμούς όρμησαν οι βάνδαλοι. Άπιστοι πατούνε τ΄ άγιο χώμα, το λεύτερο. Τώρα σταμάτησαν οι πολλές οι ντουφεκιές γιατί είναι η ώρα του σπαθιού και του μαχαιριού. Ο αγώνας γίνεται σώμα με σώμα. Δεν προλαβαίνει ο χάρος να μαζώνει ψυχές. Όμως οι καταραμένες δεν έχουν τελειωμό.

Πάνω σ΄ εκείνη την απίστευτη αντάρα και το χαλασμό, κρότος βαρύς και τρομερός ακούστηκε. Σεισμός ταρακούνησε ολόκληρη τη γη, λες και ήθελε να την καταπιεί.

Όλοι περιμένανε. Ο Γούμενος το ΄χε δοσμένο το σύνθημα στον άνδρα. Τον γνώριζε καλά, όσο καλά τον γνώριζαν κι οι Τούρκοι, μόνο που τούτοι τον είχαν επικηρυγμένο γιατί ήτανε κι αυτός από εκείνους που λαχταρούσαν κι ονειρεύονταν τη λευτεριά της Κρήτης. Τον κυνηγούσαν μα ο αετός με ξόβεργα δεν πιάνεται. Μ΄ ένα φτερούγισμά του βρίσκονταν από το Αδελε στα λημέρια του Παχλά κι ύστερα στο χωριό της μάνας του στο Μέρωνα . Από εκεί άπλωσε τα φτερά του κι έφτασε στ΄Αρκάδι , εδώ που τον καλούσε η φωνή της πατρίδας και της πίστης.

Με μια μόνο κίνησή του πέταξαν μαζί του δεκάδες συμπολεμιστές για την αθανασία και γκρέμισε στα τάρταρα του Άδη όσους πιστέψανε ότι η Ρωμιοσύνη σβήνει. Κι ύστερα …. Μα για τον πυρπολητή τ΄ Αρκαδιού Κωνσταντίνο Γιαμπουδάκη δεν υπάρχει ύστερα γιατί μ΄ όλους τους ήρωες του Μοναστηριού ανέβηκε στον έβδομο ουρανό.

Έκανε σωστή επιλογή ο Γαβριήλ αφού γνώριζε πως ο Γιαμπουδοκωστής ήτανε σπόρος αετού και λιονταρίνας γέννα. Αυτός επιλέχτηκε ανάμεσα απ΄όλους τους ήρωες τ΄ Αρκαδιού για να φωνάξει δυνατά και ν΄ ακουστεί στα πέρατα της γής, πως εκείνη την ιερή και τρομερή στιγμή, οι ψυχές όλων με της καρδιάς τη θέληση υψώθηκαν προς την αθανασία.

Ο Βίκτωρ Ουγκώ στην επιστολή του προς τον Ζυμβρακάκη μεταξύ άλλων θα γράψει: «Η ηρωική μονή αντιστάθηκε σαν κάστρο κι έπεσε σαν ηφαίστειο»

Τα κλειδιά τ΄ Αρκαδιού ακόμα τα κρατά ο χαμογελαστός Γούμενος. Αυτόν κι όλους τους ήρωες τους αγκάλιασαν οι φλόγες και τους ανύψωσαν σε φωτεινό μετέωρο κι έγιναν γαλαξίας.

Κάθε πράξη του Αρκαδικού δράματος, κάθε μάρτυρας αυτής της πρωτόγνωρης αυτοθυσίας, έγινε άστρο μέσα σ΄ αυτόν το γαλαξία και στέλνει φώς κι αστραπές αθάνατης δόξας.

Όσοι απομείνανε ζωντανοί από τη μανία τούτου του εγκέλαδου, μέσα από τα κελιά σαν Κρητικοί ακόμα πολεμούνε. Τους λένε να παραδοθούν, τους τάζουνε πως θα τους αφήσουν λεύτερους κι εκείνοι μέσα στο μεθύσι της φωτιάς και του μπαρουτιού ξεχάσανε ότι ποτέ τους δεν κρατήσανε οι Τούρκοι συμφωνία.

Τα παραδώσανε τα όπλα , όμως δεν τους αφήσανε να ζήσουν. Σαν αρνιά τους σφάξανε μές΄ την τραπεζαρία κι αναμμένο κερί σίμωσαν στις μύτες των παλληκαριών μη λάχει και τους ξεφύγει κανείς ετοιμοθάνατος.

Ο Σελήμ Μπέης δεν μπήκε στην αυλή του Μοναστηριού. Δεν ήθελε να λερώσει τις μπότες του μέσα στη λίμνη των αιμάτων.

Εκατόν δεκατέσσερις ήρωες πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Σίγουρα ζήλευαν τους σκοτωμένους. Χώρισαν τις γυναίκες από τους άνδρες. Μόνο τη Δασκαλοχαρίκλεια σεβάστηκαν. Τους μετέφεραν στο Ρέθυμνο με ενδιάμεσο σταθμό τη Μέση. Εκεί κάποις προσπάθησε να δραπετεύσει. Στάθηκε άτυχος που τον πιάσανε και βαριόμοιρος γιατί τον αναγνώρισαν. Ήταν ο οπλαρχηγός καπετάν Κούβος. Τον κατακρεούργησαν.

Σαν φτάσανε στο Ρέθυμνο, ύστερα από δύο μέρες άφησαν τις γυναίκες ελεύθερες. Οι άνδρες κρατήθηκαν περίπου τρεις μήνες.

Η Ιερά Μονή Αρκαδίου στέκει και θα στέκει άσβηστος φάρος εσαεί. Έχει γίνει σκηνή και μνήμη ιερού μαρτυρίου που θα εκπέμπει όχι θρήνους αλλά λιβανωτούς. Υπήρξε η ιερή κιβωτός στην οποία διασώθηκε από την πλημύρα των αλλόφυλων το αίσθημα της εθνότητας.

Τον Ηγούμενο Γαβριήλ , τον Πυρπολητή Κων/νο Γιαμπουδάκη και τους γύρω από αυτούς ήρωες δεν τους διαγούμισε ο χάρος, οι ίδιοι περιφρόνησαν το θάνατο, δεν άφησαν να τους επιβληθεί γιατί μόνοι τους τον επέλεξαν. Έκαμαν το Αρκάδι κοσμοξάκουστο αφού το μεγαλείο και η αποθέωσή του ξεπέρασαν τα σύνορα της Κρήτης κι απλώθηκαν σ΄ όπου γης πολιτισμένους. Το ανύψωσαν σε παγκόσμιο σύμβολο ηθικής αντίστασης κατά της υλικής βίας.

Κυρίες και κύριοι

Είμαστε ευτυχείς και περήφανοι που βρεθήκαμε κληρονόμοι ανεκτίμητων ιστορικών και ηθικών κεφαλαίων. Η λήθη δεν θα καλύψει ποτέ την Μονή ούτε των υπερασπιστών τα προσφιλή ονόματα.

Φωνή βγαίνει από τ΄ αγιασμένα σπλάχνα τούτης της γης που πατούμε. Την ακούμε αυτή τη φωνή να παραγγέλνει επιτακτικά. Να σταματήσουμε ν’ ακούμε εκείνους που σπέρνουνε φθοροποιά κι ολέθρια στοιχεία. Σ’ εκείνους που ηθελημένα και κατά παραγγελία παραποιούν την ιστορία μας έχουμε να πούμε ότι, είναι κύμβαλα αλαλάζοντα , μορφώνονται για να συμμορφώνονται και ακούουν για να υπακούουν.

Έχουν την ψευδαίσθηση αναστήματος που δεν έχουν και νοήματος που δεν περιέχουν.

Ότι βρήκαμε από τους προγόνους μας δεν είναι έρμα, δεν είναι σαβούρα από την οποία πρέπει να απαλλαγούμε. Μας χαρακτηρίζουν και μας κάνουν να καμαρώνουμε.
Αιωνία η μνήμη των ηρώων μας.


Ομιλία του Στέλιου Χαρκιανάκη Προέδου Πολιτιστικού συλλόγου Αδελε-Αγίας Παρασκευής

Αρκάδι. 30 Οκτωβρίου 2016

Γυρίζει πάλι ο καιρός

Στου Αρκαδιού τα μέρη

Και τραγουδά το αγέρι

Της Λευτεριάς σκοπό.

Με δυο στοίχους από το έμμετρο που έχει γράψει, ειδικά για την σημερινή ημέρα η κυρία Άννα Μυριοκεφαλιτάκη, θα ήθελα να ξεκινήσω και να τελειώσω την ομιλία μου.

Σεβασμιότατοι άγιοι επίσκοποι Κορωνίας κ.κ Παντελεήμων, Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων κ.κ Ειρηναίε και Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ Ευγένιε, Σεβαστοί πατέρες, κυρία Αντιπεριφεριάρχη, αξιότιμοι κύριοι Δήμαρχοι Ρεθύμνης και Αμαρίου, κύριοι περιφερειακοί και Δημοτικοί σύμβουλοι , κύριοι πρόεδροι των τοπικών Διαμερισμάτων, αγαπητά μέλη του πολιτιστικού συλλόγου Μέρωνα και κάτοικοι των δυο χωριών, εκλεκτοί προσκεκλημένοι καλώς εσμίξαμε.

Η σημερινή είναι μια μέρα ξεχωριστή για εμάς.

Η συγκίνηση και η χαρά εναλλάσσονται όπως το δέος, με το αίσθημα της υψηλής ευθύνης για την ιερή κληρονομιά που παραλάβαμε.

Σε τούτο τον ιερό χώρο, που η ιστορία συναντά τη θρησκεία, ο πολιτισμός επισφραγίζεται με μια ακόμη υπόσχεση αδελφοσύνης και συνεργασίας : αυτή των δυο χωριών μας του Αδελε  Ρεθύμνης και του Μέρωνα Αμαρίου, που σήμερα επισημοποιούν τους διαχρονικούς δεσμούς σεβασμού και αλληλεγγύης που συνδέουν τους δυο τόπους και τους ανθρώπους τους.

Η αδελφοποίηση είναι γέννημα κοινής απόφασης των δυο πολιτιστικών συλλόγων, του Αδελε και του Μέρωνα.

Εμπνεύστηκε κυρίως από την επιθυμία των ίδιων των ανθρώπων τους, ως αναγνώριση της κοινής τους ιστορικής και πολιτισμικής διαδρομής, που άλλοτε τροφοδοτήθηκε από την κοινή καταγωγή τους και άλλοτε από ίδια τα ιστορικά και θρησκευτικά γεγονότα.

Οι συγγενικοί δεσμοί του Αδελιανού ήρωα  Πυρπολητή της Ιεράς μονής Αρκαδίου, Κωστή Γιαμπουδάκη με τον Μέρωνα Αμαρίου, λόγω της καταγωγής της μητέρας του Δέσποινας Λιουδάκη από το συγκεκριμένο χωριό, ο Πολιούχος άγιος των δυο χωριών, ο Αγιος Παντελεήμονας, η αλληλοϋποστήριξη των δυο οικισμών σε δύσκολα χρόνια για την Κρήτη, αλλά και για το Έθνος μας, είναι ίσως οι πιο ισχυροί πυλώνες αυτής της Αδελφοποίησης.

Η επιλογή της τελετής στον καθαγιασμένο χώρο της Ιεράς Μονής Αρκαδίου, αλλά και η χρονική συγκυρία που συμπίπτει με τον εορτασμό της συμπλήρωσης 150 χρόνων από την Αρκαδική Εθελοθυσία, κάθε άλλο παρά τυχαία είναι.

Αισθανόμαστε στ αλήθεια ευλογημένοι που μας επετράπη να εντάξουμε τούτη την κατάθεση αδελφοσύνης και αλληλεγγύης, στις εκδηλώσεις του λαμπρού εορτασμού των Αρκαδίων.

Γι αυτό ευχαριστούμε τους Μητροπολίτες μας και τους εκπροσώπους του κλήρου, τις τοπικές αρχές και τους φορείς που συμμετέχουν στη διοργάνωση των φετινών εκδηλώσεων για την αμέριστη στήριξη τους.

Αποτελεί για μας τιμή, να φιλοξενείται η τελετή αδελφοποίησης στον ιερό χώρο της Μονής Αρκαδίου.

Στον τόπο που όλοι αισθανόμαστε δέος πατώντας τα ιερά χώματα του.

Στο Αρκάδι που μας ενώνει, όπως πολύ σωστά επεσήμανε ο Δήμαρχος Ρεθύμνης Γιώργης Μρινάκης.

Με την ταπεινότητα που η θρησκευτικότητα του χώρου τούτου επιβάλλει και τη συγκίνηση που όλη τούτη η διαδικασία ενεργοποιεί, δίνουμε την υπόσχεση ειλικρινούς φιλίας και αδελφοσύνης, μεταξύ δυο κοινωνιών, που ενώνονται σήμερα και τυπικά, για να συνεχίσουν την κοινή πορεία τους μέσα στον χρόνο.

Σε λίγο θα υπογράψουμε από κοινού το πρωτόκκολο αδελφοσύνης, όρος ιερός, που θα επισφραγίσει τις σχέσεις μας.

Και σε αυτό συνυπογράφουν, τιμώντας το θεσμό, αλλά και εμάς τους ίδιους, άξιοι εκπρόσωποι της εκκλησίας και των θεσμών αυτού του τόπου.

Τους ευχαριστούμε για αυτή την τιμή και την εμπιστοσύνη.

Θα την τιμήσουμε με προσήλωση σε όσα το ένδοξο παρελθόν μας κληροδότησε και θα πορευτούμε στο μέλλον με πίστη σε υψηλά ιδανικά, την αξιοπρέπεια, την αισιοδοξία και την γενναιότητα που μάθαμε από τους προγόνους μας και διαφυλάσσουμε για τα παιδιά μας.

Η σκέψη έπιασε δουλειά

Κ υφαίνει και ξυφαίνει

Κ η Νίκη, δοξασμένη

Για πάντα μένει εδώ

Στ Αρκάδι το ιερό !!!!

Σας ευχαριστώ.  

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΙΣ ΚΟΙΝΕΣ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΡΙΖΕΣ Μια αδελφοποίηση με ιδιαίτερη σημασία

Αποδοχή πρότασης Αδελφοποίησης Πολ. Συλλόγων Άδελε-Αγ.Παρασκευής κ Μέρωνα

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΙΣ ΚΟΙΝΕΣ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΡΙΖΕΣ

26/10/2016

Μια ιστορική απόφαση άρχισε να υλοποιείται το πρωί της Κυριακής (23-10-2016). Ο σύλλογος Άδελε Αγίας Παρασκευής πήρε την πρωτοβουλία να κάνει αίτημα αδελφοποίησης στον Πολιτιστικό Σύλλογο Μέρωνα και η Αμαριώτικη πλευρά αποδέχτηκε με χαρά την πρόταση.

Έτσι το πρωί της Κυριακής μεγάλος αριθμός Αδελιανών βρέθηκε στο Μέρωνα όπου είχε προγραμματιστεί σειρά εκδηλώσεων. «Την τελετή τίμησαν με την παρουσία τους από πλευράς Εκκλησίας ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων κ.κ. Ειρηναίος και ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος Ιεράς Μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου π. Νικόλαος Νικηφόρος.

Προηγήθηκαν χαιρετισμοί από τους εκπροσώπους των αρχών που ήταν ο δήμαρχος Αμαρίου κ. Παντελής Μουρτζανός, η αντιδήμαρχος αρμόδια για θέματα Τουρισμού – Πολιτισμού κυρία Πέπη Μπιρλιράκη, και στη συνέχεια πήρε τον λόγο ο πρόεδρος του Συλλόγου Άδελε Αγίας Παρασκευής κ. Στέλιος Χαρκιανάκης λέγοντας τα εξής:

«Μας ενώνει το Αρκάδι»

Χίλια καλώς σας βρήκαμε

Στο όμορφο τ’ Αμάρι

Που από του Μέρωνα το φως

Ε κάηκε ναι το Αρκάδι.

Σεβασμιότατε Μητροπολίτη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ.κ. Ειρηναίε, 

Άγιοι πατέρες, 

Κύριε Δήμαρχε Αμαρίου, 

κύριε Πρόεδρε του Δημοτικού Συμβουλίου,

κυρία Αντιδήμαρχε εκπρόσωπε του Δήμου Ρεθύμνης,

 κύριοι πρόεδροι των τοπικών διαμερισμάτων και εκπρόσωποι πολιτιστικών και άλλων φορέων, Αγαπητοί μας φίλοι, κάτοικοι του Μέρωνα Αμαρίου.

Με χαρά και συγκίνηση είμαστε εδώ σήμερα, στη φιλόξενη γη σας, προκειμένου επίσημα να σας προτείνουμε την αδελφοποίηση των δυο πολιτιστικών συλλόγων των χωριών μας.

Πράξη που θα ενισχύσει και θα ενδυναμώσει τις σχέσεις των δυο κοινωνιών, σε όλα τα επίπεδα που αφορούν την πολιτιστική εξέλιξη του τόπου μας.

Η ιδέα αυτή ξεκίνησε κάμποσα χρόνια πριν, όταν ο φίλος μας και χωριανός σας, Χαράλαμπος Αγγελάκης, φοιτούσε στη Βυζαντινή σχολή του συλλόγου μας, στο Αδελε και είχε εκφράσει αυτήν την επιθυμία.

Η σκέψη για να υλοποιηθεί αυτό το γεγονός, δημιουργήθηκε τότε που είχαμε τη χαρά και την τιμή να παρευρεθούμε ως καλεσμένοι σας στις επετειακές εκδηλώσεις της 2ας Φεβρουαρίου εδώ στον Μέρωνα και στα αποκαλυπτήρια της προτομής του κοινού Μας ήρωα, Αδελιανού Κωστή Γιαμπουδάκη, πυρπολητή της ιεράς Μονής Αρκαδίου.

Το γεγονός αυτό γίνεται πραγματικότητα χάρη στη μετέπειτα επιμονή κάποιων ανθρώπων, μεταξύ αυτών και ενός εκλεκτού μέλους της κοινωνίας σας, επίσης κοινού χωριανού μας, κυρίου Γαλάτιου Μοσχονά.

Φυσικά αυτό δε θα γινόταν πράξη αν δεν υπήρχε και η σύμφωνη γνώμη της τοπικής κοινότητας του Μέρωνα, των μελών του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού σας και των προέδρων, κυρίων Μανόλη Καλοειδά και Αλέξανδρου Σημαντήρη.

Με την ηρωική μορφή του Γιαμπουδάκη, κοινή και στα δυο χωριά λόγω της μητέρας του Δέσποινας Λιουδάκη, καταγόμενης από εδώ, αλλά και την ευλογημένη σύμπτωση για τα χωριά μας, να τα προστατεύει ο ίδιος Άγιος και ιαματικός Παντελεήμονας, πως ήταν δυνατόν να μην γίνει εμμονή η πραγματοποίηση αυτής της σκέψης;

Οι δυο παραπάνω λόγοι είναι οι βασικότεροι και οι ισχυρότεροι για την αδελφοποίηση, που σε λίγες ημέρες θα έχουμε τη χαρά να ζήσουμε στη Μεγάλη Μονή.

Για άλλη μια φορά θα μας ενώσει το Αρκάδι, όπως και τότε.

Θέλω να πιστεύω ότι οι ψυχές αυτών που είναι και αιτία που είμαστε εδώ σήμερα, βρίσκονται και αγάλλονται κάπου εδώ κοντά μας, γιατί οι τόποι που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν ενώνονται ξανά.

Σήμερα, ξεκινάμε από εδώ, τον όμορφο Μέρωνα και τη ζεστή συντροφιά σας την υλοποίηση αυτής της διαδικασίας, που θα επισφραγιστεί την επόμενη Κυριακή και θα ολοκληρωθεί με την κοινή μας παρουσία στις εκδηλώσεις της 7δόμης Νοεμβρίου στο Άδελε.

Σε όλα αυτά, συντέλεσαν άνθρωποι και από τις δυο πλευρές.

Άνθρωποι που με τη θέρμη τους αγκάλιασαν και κάνουν σιγά, σιγά πραγματικότητα, αυτό το γεγονός.

Τους ευχαριστούμε και τους ευγνωμονούμε όλους.

Κατά τη διάρκεια αυτής της πορείας που γίνονταν οι συζητήσεις για την αδελφοποίηση, από τις αρχές του Καλοκαιριού μέχρι και σήμερα, γνωριστήκαμε με πολλούς ανθρώπους και βρεθήκαμε σε ένα όμορφο ταξίδι προετοιμασίας, όπου όλοι μαζί με χαρά και από τα δυο χωριά ζήσαμε.

Πρωταγωνιστές σε αυτήν την κοινή πορεία, οι ιερείς των χωριών μας που με την παρουσία τους επισφράγισαν την κάθε μας προσπάθεια.

Ο παπά Μανόλης, ο παπά Ανδρέας, ο παππά Παντελής.

Τους ευχαριστούμε ιδιαίτερα.

Πολλές ευχαριστίες θα πρέπει να πούμε και σε όλους αυτούς, που με οποιονδήποτε τρόπο βοήθησαν.

Την εκκλησία, τις αρχές και τους φορείς του τόπου μας, τη θεατρική μας ομάδα, που με την καθοδήγηση της συγγραφέα κυρίας Εύας Λαδιά, ετοίμασαν για τη σημερινή και μόνο ημέρα το ντοκιμαντέρ που θα παρακολουθήσουμε, τη χορωδία μας, τους κεντρικούς ομιλητές των εκδηλώσεων, την οργανωτική επιτροπή και φυσικά τους ανθρώπους των χωριών μας που συμμετέχουν και στηρίζουν πάντα τις όμορφες προσπάθειές μας.

Πολλές ευχαριστίες επίσης αξίζουν σε όλους εσάς, τους παράγοντες και τους κατοίκους του όμορφου Μέρωνα, που για άλλη μια φορά με την γνωστή φιλοξενία, διακρίνεται η αρχοντιά που κάνει ξεχωριστό τον τόπο σας.

Το βαθύτερο νόημα αυτής της πράξης έρχεται μετά γιατί στο μέλλον, θα πρέπει να διαφυλάξουμε μόνιμους δεσμούς φιλίας και αδερφοσύνης, μεταξύ των πολιτιστικών συλλόγων και των κοινωνιών μας, με κοινές εκδηλώσεις και ανταλλαγές ιδεών, που θα συμβάλουν στην ποιοτική και πολιτιστική εξέλιξη των χωριών μας.

Αξία η πράξη της αδελφοποίησης, των Πολιτιστικών Συλλόγων, Μέρωνα Αμαρίου και Άδελε Αγ. Παρασκευής.

Αξία!

Παρακαλώ θα ήθελα εκ μέρους του συνόλου της κοινωνίας του Αδελε, να προσφέρω στον πολιτιστικό σύλλογο και στο χωριό σας, ένα έργο σύμβολο που φιλοτέχνησε ειδικά για τη σημερινή ημέρα, η συνεργάτιδα και αγαπητή χωριανή μας, κυρία Άννα Μυριοκεφαλιτάκη.

Τα περιστέρια της ειρήνης, που δεν μπορούν να πετούν ελεύθερα αν δεν υπάρχουν μαχητές να την διεκδικούν και να πολεμάνε για αυτήν.

Και πάλι σας Ευχαριστώ».

«Να καθιερωθεί η τοπική εορτή»

Επίσης ενδιαφέρουσα ήταν και η ομιλία του πρόεδρου του δημοτικού συμβουλίου Αμαρίου κ. Γαλάτιου Μοσχονά, που είπε μεταξύ άλλων:

«Όλοι σήμερα είμαστε ευχαριστημένοι και συγκινημένοι που μέσω των Πολιτιστικών Συλλόγων θα αδελφοποιηθούν δυο χωριά τα οποία ενώνουν μεγάλοι ιστορικοί και θρησκευτικοί δεσμοί.

Εγώ είμαι διπλά ικανοποιημένος γιατί λες και συνωμότησε το σύμπαν. Εδώ και 21 χρόνια τώρα ζω και κατοικώ με την οικογένειά μου και στα δύο χωριά.

Γνωρίζουμε όλοι ότι ο Γιαμπουδάκης είχε φέρει την οικογένειά του στο Μέρωνα, χωριό της μητέρας του για να την προστατέψει και από το Μέρωνα ξεκίνησε μαζί με Μερωνιανούς για την Ιερά Μονή Αρκαδίου για να πολεμήσουν.

Η συμμετοχή των Μερωνιανών στην Αρκαδική Εθελοθυσία είχε σαν αποτέλεσμα το ολοκαύτωμα του Μέρωνα στις 2 Φεβρουαρίου 1867.

Εδώ στη Μέρωνα κάθε χρόνο την ημέρα της Υπαπαντής στις 2 Φεβρουαρίου δηλαδή, τελείται δοξολογία και μνημόσυνο για εκείνους που έπεσαν κατά το ολοκαύτωμα του Μέρωνα.

Αυτό για το οποίο θέλω εγώ να σας ενημερώσω για όσους δεν το γνωρίζετε είναι ότι με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του δήμου Αμαρίου, έχει καθιερωθεί επίσημα τουλάχιστον σε επίπεδο Δήμου η τοπική εορτή 2 Φεβρουαρίου στο Μέρωνα.

Η απόφαση θα πάει στο υπουργείο Εσωτερικών και η αρμόδια υπηρεσία θα αποφασίσει θετικά ή αρνητικά για την καθιέρωση της γιορτής και από το επίσημο κράτος.

Στη συνέχεια ο κ. Μοσχονάς διάβασε σχετική εισήγηση στο δημοτικό συμβούλιο με σημαντικά ιστορικά στοιχεία για τη συλλογή των οποίων, όπως είπε, είχε την πολύτιμη βοήθεια του π. Μανόλη Βαμιεδάκη.

Από τις όμορφες στιγμές του προγράμματος ήταν η εμφάνιση της χορωδίας που φόρτισε το συναίσθημα με επίκαιρα τραγούδια.

Εντυπωσίασε επίσης η ομιλία του κ. Παναγιώτη Παρασκευά με σημαντικά ιστορικά στοιχεία για τη σχέση Άδελε και Μέρωνα, που παρά τη μεγάλη διάρκεια των εκδηλώσεων την παρακολούθησαν όλοι με μεγάλο ενδιαφέρον.

Η εκδήλωση έκλεισε με την προβολή του ντοκιμαντέρ της Εύας Λαδιά «Από το Μέρωνα στο Αρκάδι» που θα προβληθεί και τη Δευτέρα 31 Οκτωβρίου στο Σπίτι του Πολιτισμού. Το θέμα, οι εξαιρετικές ερμηνείες και η μουσική του Μπάμπη Πραματευτάκησυγκλόνισαν το ακροατήριο που αποθέωσε τους συντελεστές.

Ακολούθησε η πατροπαράδοτη φιλοξενία των Μερωνιανών που έφερε πιο κοντά τα δύο χωριά.

Η επίσημη τελετή της αδελφοποίησης με την ίδια επισημότητα θα πραγματοποιηθεί στην Ιερά Μονή Αρκαδίου την ερχόμενη Κυριακή 30 Οκτωβρίου.

Αναδημοσίευση από http://www.rethnea.gr

Ομιλία του καθηγητή Παρασκευά Παναγιώτη

Αγαπητοί φίλοι και φίλες

Είμαστε σήμερα εδώ για ένα σημαντικό γεγονός, την αδελφοποίηση των δύο χωριών μας, του Μέρωνα και του Άδελε. Τα δυο χωριά μας έχουν μια πλούσια ιστορία που χάνεται στο διάβα των αιώνων. Μας συνδέουν τρία ή και τέσσερα συνδετικά στοιχεία, ότι είμαστε Έλληνες, κρητικοί και ρεθεμνιώτες , χριστιανοί ορθόδοξοι και παραδοσιακές κοινωνίες με βάση την γλώσσα, την οικογένεια, την πατρίδα και την πίστη μας. Το μαρτυρούν οι εκκλησίες μας τα ήθη και έθιμά μας που αποτελούν το μανδύα του πολιτισμού μας και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι σήμερα παρακολουθήσαμε τη θεία λειτουργία μαζί, στον άγιο Παντελεήμονα που είναι ο πολιούχος και των δύο χωριών μας, θα τελέσουμε τις επιβεβλημένες τελετές της αδελφοποίησης και θα συμφάμε σε κοινή τράπεζα σαν μια οικογένεια. Αυτό είναι η αρχέγονη ελληνική παράδοση όπως μας παραδίδεται από τα ομηρικά χρόνια έως σήμερα. Δεν είναι ίσως συνειδητοποιημένο από όλους μας αυτό.

Ας έλθουμε όμως και σε ειδικότερα ζητήματα που συνδέουν τα δυο χωριά μας. Το ένα είναι ο Άγιος Παντελεήμων τον οποίο λατρεύουμε στις όμορφες και ιστορικές εκκλησίες μας, τον θαυματουργό άγιο που γιορτάζουμε στις 27 Ιουλίου. Ο ναός του Άδελε οικοδομήθηκε το 1865 προφανώς στη θέση μικρότερου αρχαιότερου ναού για τον οποίο υπάρχει η παράδοση ότι ο ναός αυτός είχε καταστραφεί και στα ερείπιά του την περίοδο της Τουρκοκρατίας βρέθηκε η εικόνα του Αγίου. Οι προεστοί του χωριού πήγαν στον μπέη του χωριού και ζήτησαν άδεια να χτιστεί ο ναός. Όμως εκείνος αρνήθηκε και σύμφωνα με την παράδοση που διέσωσαν ο μακαρίτης πλέον Παντελής Κυριακάκης, γραμματέας της κοινότητας Άδελε, ο άγιος Παντελεήμων φοβέρισε τον Τούρκο μπέη στον ύπνο του κι εκείνος έντρομος κάλεσε τους προεστούς και επέτρεψε την ανοικοδόμηση του ναού που φαίνεται να ολοκληρώθηκε το 1865 σύμφωνα με το διασωθέν κατάστιχο οικονομικής διαχείρισης του ναού. Στα 1866 ο ναός υφίστατο , αλλά η επανάσταση ανέκοψε ίσως κάποιες δραστηριότητες που συνεχίστηκαν το 1870, μετά την ειρήνευση. Στο Μέρωνα η εκκλησία είναι δίκλιτη του Αγίου Παντελεήμονος και Αγίου Χαραλάμπους που κοσμεί το χωριό με το εντυπωσιακό της καμπαναριό. Κάθε χρόνο στις 27 Ιουλίου στη μνήμη του Αγίου Παντελεήμονος πραγματοποιείται μεγάλο πανηγύρι μετά την θρησκευτική τελετή. Του Άδελε ο ναός είναι μονόκλιτος και το μπαρόκ τεχνοτροπικά καμπαναριό του αντιγράφει εκείνο του Αρκαδίου. Στο Μέρωνα είναι πετρόχτιστο και μεγάλο , ενώ στο Άδελε τσιμεντένιο που αντικατέστησε πριν 50 χρόνια το πέτρινο.

Τα δυο χωριά είναι τουλάχιστον βυζαντινά. Οι αποδείξεις γι’αυτό είναι περισσότερες στο Μέρωνα όπου σώζονται βυζαντινές εκκλησίες όπως της Παναγίας ιστορημένη με εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες και εικόνες του 14ου αιώνα. Ακόμη, υπάρχουν αρκετά Βυζαντινά και νεώτερα μνημεία. Πιο συγκεκριμένα, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ο ναός κοσμείται με φορητές εικόνες μεγάλης αξίας και στο προσκυνητάρι υπάρχει εικόνα της Παναγίας (Παλαιολόγιον), η οποία έχει σημάδια λόγχης και πυροβολισμού από Τούρκους επιδρομείς, σύμφωνα με την παράδοση. Δίκαια αποτελεί μνημείο κεντρικής σημασίας του Μέρωνα. Στο Άδελε από την άλλη εντοπίστηκαν από την αρχαιολογική σκαπάνη μινωϊκά κατάλοιπα στον κάμπο του χωριού. Μορφολογικά τα δυο χωριά διαφέρουν ως προς το ότι το μεν Άδελε είναι πεδινό, ενώ ο Μέρωνας ορεινός, διαρρέονται όμως και τα δυο από δυο ποταμούς, εκ των οποίων εκείνοι του Άδελε είναι χείμαρροι , ενώ του Μέρωνα πλούσιοι σε νερά και κοσμούν το χωριό όλο το χρόνο.

Το Άδελε ήταν την βενετική περίοδο φέουδο των Σαγκουινάτσων , των Κονταράτων και των Μπαρότσι. Ήταν και αυτό από τα προνομιούχα την Τουρκοκρατία χωριά μαζί με την Πηγή .

Ο Μέρωνας επί Τουρκοκρατίας ήταν «βακουφικό» χωριό δηλ. προστατευόμενο από τη σουλτάνα και οι φόροι πήγαιναν υπέρ του τεμένους Ιμπραχίμ στο Ρέθυμνο. Η Μοσχάκη Αικατερίνη ήταν από το Μέρωνα και αιχμαλωτίστηκε από τους Αιγυπτίους το 1823, πουλήθηκε στο σκλαβοπάζαρο του Ηρακλείου (όπως και η Καλλίτσα Ψαρουδάκη από το Αποδούλου). Την αγόρασε ένας μπέης της Συρίας, την παντρεύτηκε και απέκτησε μαζί της τρία παιδιά.

Ποτέ όμως δεν ξέχασε τη θρησκεία και την καταγωγή της. Δραπέτευσε και ήρθε σε Ι.Μ. Τήνου, όμως ο άντρας της κατάφερε να τη βρει, όμως ντυμένη καλόγρια τον ξεγέλασε και ο πασάς έφυγε απαρηγόρητος. Επέστρεψε στο Μέρωνα για λίγο και από το φόβο μήπως την ανακαλύψουν πήγε στην Πόμπια και έμενε.



Πέρασαν τα χρόνια και η Κρήτη ξαναβάφτηκε στο αίμα. Ήταν το 1866 όταν οι Αιγύπτιοι στρατιώτες εισέβαλαν στο Αμάρι καίγοντας και ερημώνοντας τα χωριά. Αρχηγός τους ήταν ο σκληρός αλλά και γενναίος Μεχμέτ Πασάς. Έφτασαν και στον Μέρωνα. Εκεί δεν υπήρχαν παρά μόνο γυναικόπαιδα και γέροι. ήταν έτοιμοι να αρχίσουν το καταστροφικό τους έργο, όταν είδαν ξαφνικά να παρουσιάζεται μπροστά στον αρχηγό τους μια ηλικιωμένη γυναίκα, που τον ικέτευε σε άπταιστα αραβικά να μην πειράξει το χωριό της. Ο Μεχμέτ παραξενεύτηκε και τη ρώτησε πως ήξερε τόσο καλά τη γλώσσα. Όταν η Κατερίνα του διηγήθηκε την ιστορία της είδε έκπληκτη το Μεχμέτ να πέφτει στα πόδια και να την αποκαλεί «γλυκιά μου μανούλα». Ναι, ο Μεχμέτ ήταν ένα από τα παιδιά της. Μάταια όμως την παρακαλούσε να πάνε στην Αίγυπτο. Ξεπέρασε ακόμα μια φορά τον εαυτό της και γύρισε στην Πόμπια, όπου και πέθανε μετά από μερικά χρόνια. Είχε καταφέρει όμως να σώσει το χωριό της από την καταστροφή.

Την περίοδο 1866-69 το Άδελε μετείχε της επανάστασης με γνωστούς καταγεγραμμένους πεσόντες ηρωικά τους: Κωστή Γιαμπουδάκη, Εμμανουήλ Σταυρουλάκη ή Μουλαζίμη καθώς και τα αδέλφια Μιχαήλ και Παντελή Παντελιδάκη οι οποίοι εφονεύθησαν στο Αρκάδι σύμφωνα με τον Βενέρη[1]. Ειδικά για τους αδελφούς Παντελιδάκη γνωρίζουμε ότι η μητέρα τους ήταν αδελφή του μοναχού του Αρκαδίου Καλλίστου και τραυματίστηκε . Μην αντέχοντας το χαμό των παιδιών της η μάνα τρελάθηκε και πέθανε στον Πρίνο Μυλοποτάμου. Το ίδιο το χωριό έγινε θέατρο συγκρούσεων των επαναστατών στις οποίες εφονεύθη ο μοναχός Δαμιανός Λαγκουβάρδος το 1866.Σύμφωνα με τον Εμμ.Γενεράλι στο Άδελε πάλι το 1866 σκοτώνεται ο αδελιανός Γεώργιος Δασκαλάκης[2] σε μάχη με τους Τούρκους. Δυστυχώς δεν έχουμε περισσότερες πολλές πληροφορίες για το Άδελε του 1866 πλην εκείνων που σχετίζονται με τον Κωστή Γιαμπουδάκη. Από τον Κριάρη έχει καταγραφεί μια εικόνα για το χωριό στα 1866 ,πριν την 8η Νοεμβρίου 1866 : «εντόπιοι Οθωμανοί ελεηλάτησαν τα χωριά Άδελε, Αγ. Παρασκευήν, Πηγήν, Άγ. Δημήτριον και Μέσην. Ευρόντες δ’ εν αυτοίς γέροντας τινάς και γυναικόπαιδα κατέσφαξαν αυτά. Μετ’ ολίγον δε επανέλαβον τα αυτά εις Ατσιπόπουλον, ζητήσαντες όμως να προχωρήσωσιν εις Αρκάδι προσεβλήθησαν υπό του Παπά Μαρουλιανού, Εμ. Βουγιουκαλάκη, Ν. Πετράκη, Γ. Ιωσήφ Μαραβελάκη κ.λ. εις Αμνάτες και υπεχώρησαν». Φαίνεται ότι το χωριό απελευθερώθηκε για ένα διάστημα από τους Τούρκους, οι οποίοι όμως το 1868 το ανακατέλαβαν αλλά και πάλι εκδιώχθηκαν από τα σώματα των Mοσχοβίτη και Πορτάλιου.

Την περίοδο αυτή έδρασαν ονομαστοί οπλαρχηγοί του τόπου οι: Αριστοτέλης Καλοειδάς, Κωνσταντίνος Θεοδωράκης, Σημαντήρης Πολυζώης κ.α., ενώ ο Κωστής Γιαμπουδάκης έκρυβε εδώ την οικογένειά του, επειδή από το Μέρωνα ήταν η μάνα του. Τα δυο χωριά λοιπόν τα συνδέει ο Κωστής Γιαμπουδάκης. Ο Γιαμπουδάκης ήταν γιος του Δημητρίου Γιαμπουδάκη από το Άδελε και όπως αναφέρει ο Βενέρης (σ.354) ήταν κοτζάμπασης στο χωριό τιμημένος υπό των Τούρκων για την εντιμότητά του και της Δέσποινας Λιοδάκη από το Μέρωνα Αμαρίου. Ο Κ.Γιαμπουδάκης ήταν παντρεμένος με την Αικατερίνη Περακάκη και απόκτησε γιο, τον Αριστοφάνη που πέθανε στη Νάξο στο σπίτι ενός πλουσίου εμπόρου του νησιού σύμφωνα πάντα με το Βενέρη(σ.357).Με την έκρηξη της επανάστασης του 1866 ο Γιαμπουδάκης έστειλε την οικογένειά του στο Μέρωνα για ασφάλεια υπό την προστασία του αδελφού του Κίσσανδρου.

Οι κάτοικοι με αρχηγό τον Π. Κορωναίο πήραν μέρος στην πολιορκία του Αρκαδίου, για το λόγο αυτό στις 2 Φεβρουαρίου 1867 οι Τούρκοι έκαψαν το χωριό, τις εκκλησίες και εκτέλεσαν 16 κατοίκους. Τις παραμονές της ολοκαυτώσεως σύμφωνα με τις μαρτυρίες που διασώζει ο Βενέρης ο Γιαμπουδάκης κούτσαινε λόγω χτυπήματος στο πόδι και μάλιστα οι αυτόπτες μάρτυρες του ότι αυτός ήταν ο πυρπολητής τον θυμούνταν να κουτσαίνει και να κρατά την πιστόλα[3].

Για το θέμα του Κωστή Γιαμπουδάκη ,αν είναι ή μη ο πυρπολητής της Μονής ,δυστυχώς οι μαρτυρίες είναι αντικρουόμενες με φερόμενους πυρπολητές τον Ηγούμενο Γαβριήλ, τον Κ. Γιαμπουδάκη, τον Εμμ. Σκουλά και άλλους. Το θέμα είναι η βαρύτητα των μαρτυριών, γιατί εκεί πάνω στηρίζεται η όποια αλήθεια μπορεί κανείς σήμερα να καταγράψει. Εκ των ανωτέρω τριών εκδοχών η μεν πρώτη αποκλείεται, διότι υπάρχουν μαρτυρίες ότι ο Ηγούμενος σκοτώθηκε πολεμώντας στην Δυτική πύλη όπου και το Ηγουμενείο. Για τον τρίτο υπάρχει ένα δημοτικό τραγούδι αδόμενον εν Ανωγείοις , που υμνεί τον Σκουλά ως πυρπολητή ,όπως σημειώνει ο Π. Βλαστός o oποίος όμως σημειώνει σε υποσημείωση ότι δεν ισχύει[4] ,διότι: «ήτο ιδέα τινών Μυλοποταμιτών διά το μεγαλείον εν ω ως πειστικώταται μαρτυρίαι υποδεικνύουν τον Γιαμπουδάκην».Για τον Εμμ. Σκουλά ως πυρπολητή υφίστανται και δημοσιευμένες ανταποκρίσεις της εφημερίδας Αιών της Αθήνας[5] του Νοεμβρίου 1866 βασισμένες στην μαρτυρία του αδελφού του Εμμ.Σκουλά, Μιχαήλ ,που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νόμος Σύρου[6] και αναφέρει τον ήρωα ως πυρπολητή. Όμως ο Μιχαήλ Σκουλάς δεν ήταν στο Αρκάδι για να έχει εικόνα των γεγονότων και φυσικά υφίσταται και το ενδεχόμενο ως αδελφός να επιδίωκε την ηθική ανύψωση του φονευθέντος μικρού αδελφού του.

Η έκθεση αυτή του Μιχ. Σκουλά βρίθει ανακριβειών σοβαρών όπως ότι φρούραρχος στο Αρκάδι ήταν ο Κ.Παπαδόπουλος αντί του Ι.Δημακόπουλου, ότι τα πεδινά πυροβόλα τοποθετήθηκαν στην ανατολική πύλη ενώ ήταν στη δυτική και ότι ο Ι.Σωπασής ή Κούβος εφονεύθη μαχόμενος , ενώ εξετελέσθη στην Μέση μετά την άλωση της μονής αφού αναγνωρίστηκε ποιος ήταν . Το πρόσθετο στοιχείο που καθιστά αναξιόπιστη την έκθεση αυτή είναι ότι αναφέρεται σε αυτήν ότι ο ιερομόναχος Γεράσιμος της Μονής Χαλέπας ως μαχητής και αυτός βεβαίωσε την ανατίναξη της Μονής από τον Εμμ. Σκουλά ιδίοις όμμασιν, ενώ ο ίδιος μαρτύρησε στον Κ. Αργυρόπουλο[7] , πρόξενο της Ελλάδος στην Κρήτη, ότι το πυρ έθεσε ο Γιαμπουδάκης . Ο ίδιος βεβαίωσε δε και τον Σκίννερ για το ίδιο πράγμα, ότι ο επιστάτης της Μονής έθεσε το πυρ και επιστάτης ήταν ο Γιαμπουδάκης, ως κρεοπώλης που ήταν, και ως ειδικός στον τεμαχισμό των ζώων και των μερίδων για τους πολιορκούμενους[8] . Επίσης η ανταπόκριση της εφημερίδας των Αθηνών Αυγή της 3/12/1866 αρ. φύλλου 1823, αναφέρεται στον Εμμ.Σκουλά ως πυρπολητή ,αλλά ελέγχεται και αυτή ως προς την εγκυρότητα των πληροφοριών της, διότι περιλαμβάνει ένα πλήθος σφαλμάτων, όπως, ότι από την οικογένεια του Εμμ Σκουλά σκοτώθηκαν τέσσερις αδελφοί, ενώ ήταν δύο, ο Εμμανουήλ και ο Νικόλαος, όπως ο αδελφός αυτών Μιχ. Σκουλάς βεβαιώνει ( ΓΑΚ 000435/1-2-1867 αναφορά στην επιτροπή των Κρητών της Σύρου), ότι ο Δημακόπουλος συνελήφθη στην Τράπεζα της Μονής, ενώ συνελήφθη μαχόμενος, αφού έσπασε το σπαθί του, ότι από κάποιον ανώνυμο Τούρκο πολεμιστή έμαθε ότι πυρπολητής ήταν ο Εμμ. Σκουλάς πληροφορία που του την μετέφερε κρυμμένος σε υπόγειο της Μονής χριστιανός. Όμως υπόγειο η Μονή δεν έχει ούτε είχε. Τέλος ο Π.Κορωναίος[9] αναφέρει σε έγγραφό του που βρίσκεται στο ΙΑΚ ,φάκελος 23,3,σ.6, ότι ο Εμμ.Αναγν.Σκουλάς «εφονεύθη εξελθών της Μονής αφού κατέκοψεν πολλούς εχθρούς προς την βόρειαν θύραν», μαρτυρία του Κ.Παπαδάκη, αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων που βρέθηκε στο Αρκάδι ως ανηψιός του μοναχού Χρυσάνθου και διασώθηκε από χριστιανό ( Κόπτη) Αιγύπτιο αξιωματικό. Άρα η εκδοχή του Εμμ. Σκουλά ως πυρπολητή δεν ευσταθεί εν πολλοίς σύμφωνα με τα ανωτέρω.

Η παλιότερη μνεία του Γιαμπουδάκη ως πυρπολητή προέρχεται από τον περιηγητή Σκίννερ[10] του 1867. Ο συγγραφέας επισκέφθηκε το πυρπολημένο Αρκάδι και τα Σφακιά, παρευρέθηκε στη μάχη της Τυλίσσου και του Μπαλί της επαρχίας Μυλοποτάμου (7 Απριλίου και 16 Μαΐου 1867), και συναντήθηκε με τον Δημήτριο Πετροπουλάκη. Στη σελίδα 62 ο ιερέας που συνάντησε ο Σκίνερ στο Αρκάδι ήταν ο διασωθείς από τη Μονή Αρκαδίου Γεράσιμος (Ηγούμενος της Μονής Χαλέπας) ο οποίος διαβεβαίωσε τον Σκίνερ ότι τη φωτιά έβαλε ο Επιστάτης της Μονής, εννοών τον Γιαμπουδάκη, ο οποίος ως γνωστόν ήταν ο άνθρωπος που διένεμε το συσσίτιο μεταξύ των εγκλείστων της Μονής. Εκτός αυτού όμως ο Αδάμ Παπαδάκης και ο Ανδρέας Μπιρίκος, από το Πίκρι και οι δυο , μαχητές στο Αρκάδι, βεβαίωσαν ότι το πυρ έθεσε ο Γιαμπουδάκης[11].

Ο Π. Βλαστός άλλωστε σύμφωνα με το Βενέρη(σ. 359-360) αναφέρεται στο Γιαμπουδάκη ως πυρπολητή μαζί με άλλες μαρτυρίες: «Αυτόπται μάρτυρες με διαβεβαίωσαν , ότι δύο εκ των πολιορκηθέντων ανδρών προέλεγον τον σκοπόν των του να θέσωσι πύρ εις την πυριτιδαποθήκην , όταν ίδωσι τον εχθρόν εισερχόμενον εν τω περιβόλω της μονής , ο Ηγούμενος Γαβριήλ και ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης εκ του χωρίου Αδελε της επαρχίας Ρεθύμνης. Ο Κ. Γιαμπουδάκης ιδών την δυτικήν πύλην , την μεγάλη της εισόδου, κατακρημνιζομένην υπό των σφαιρών ανεφώνησε προς τους πολιορκομένους Χριστιανούς και τας γυναίκας : « Όσοι θέλουν να αποφύγουν την τουρκικήν θηριωδίαν , ας έλθουν εις την πυριτιδαποθήκην να θυσιαστούν μαζί μου» . Αλαλαγμός και απελπισία κατέλαβε τους πάντας, εν ώ οι Τούρκοι εισώρμων εκ της καταπεσούσης πύλης εις τον περίβολον φονευόμενοι υπό των εντός των κελλίων Χριστιανών. Τινές εχωρίσθησαν από τον Γιαμπουδάκην τρέχοντες προς τα προς νότον της Μονής κελλία, άλλοι δε έτρεχον προς την πυριτιδαποθήκην προς την ανατολικήν πλευρά της Μονής , ότε ο Γιαμπουδάκης έδωκε το πύρ και ανετινάχθησαν πάντες οι εντός και εις τα πλησίον κελλία εις τον αέρα και μετά των έξω απείρων στρατιωτών , οίτινες επολιόρκουν την ανατολικήν ταύτην της Μονής πλευράν, ήτις πεσούσα προς τα έξω κατεπλάκωσεν αυτούς, πλείστοι δ’ άλλοι εφονεύθησαν εκ των εκσφενδονισθέντων λίθων , ξύλων κ.λπ. της πυριτιδαποθήκης» ( Π.Βλαστού τ.Α΄ σελίδα 315).

Ο Εμμ.Γενεράλις, στα 1885, σε εκφωνηθέντα λόγο επί της Ολοκαυτώσεως αναφέρει: «Και ιδού προσέρχεται ο Αδελιανός Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης κρατών πιστόλαν και ατρόμητος ερωτά τα γυναικόπαιδα , αν η δουλεία και η ατίμωσις είναι προτιμότερη του θανάτου. Περιμένει δε να ακούση το εμπρός και να εκτελέση την υπό του θείου εμπνευσθείσαν αυτώ ιδέαν , αποδεκτήν δε γενομένην υπό του Γαβριήλ και του Φρουράρχου. Στιγμή αγία ! Στιγμή ιερά και μεγάλη! Στιγμή φρικτή. Η μήτηρ κάθηται παρά την πυρίτιδα σφίγγουσα το τέκνο της εν τη αγκάλη και προσδοκώσα την ανάπαυσιν εν τω θανάτω».

………………………

«Επαναλαμβάνει την ερώτησιν τότε ο Γιαμπουδάκις , και εις την απόκρισιν φωτιά! Εκπυρσοκροτεί το πυροβόλον του. Ω της φοβεράς και αιματηράς λύσεως! Νέφος πυκνόν καλύπτει το παν και μεταβάλλει την ανατιναχθείσαν αποθήκην εις μαύρην κόλασιν». Εκτός αυτών των πρώιμων μαρτυριών όμως υπάρχουν καταγεγραμμένες επώνυμες μαρτυρίες πολεμιστών της Μονής[12] , πολεμιστών με καταγωγή εκτός του Άδελε, που συνέλεξε ο Τιμόθεος Βενέρης στο Μεσοπόλεμο καθώς και ο προ αυτού Ηγούμενος του Αρκαδίου , μετέπειτα επίσκοπος Πέτρας, Διονύσιος Μαραγκουδάκης και του οποίου τα χειρόγραφα δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά το 1996 σε βιβλίο με τίτλο το Ηρωϊκόν της Κρήτης Αρκάδι με έξοδα του ανηψιού του. Σε αυτό το βιβλίο λοιπόν στη σελ. 141 αναφέρεται μιλώντας για το Γιαμπουδάκη ο Διονύσιος ότι: «ο αυτός καθώς λέγουσι θετικαί πληροφορίαι έδωκε πυρ εις την Μονήν»[13]. Από την ανάγνωση του βιβλίου του Διονυσίου προκύπτει η αντιγραφή σε μεγάλο βαθμό των στοιχείων του Βενέρη για διάφορα ζητήματα και για το ζήτημα του πυρπολητή της Μονής. Αλλά η βαρύτητα της πληροφορίας του Διονυσίου είναι σημαντικότατη για το ζήτημα του πυρπολητή, διότι τα χειρόγραφά του εκδόθηκαν 130 χρόνια μετά το 1866, ενώ ο ίδιος έζησε χρόνια ως μοναχός στο Αρκάδι και κατέγραψε τις μαρτυρίες των επιζώντων για τα της πολιορκίας και άλωσης του Αρκαδίου.

Εκτός όμως του Διονυσίου που διετέλεσε και Ηγούμενος στο Αρκάδι πριν χειροτονηθεί επίσκοπος Πέτρας μετά το 1912 παλιότεροι συγγραφείς και λόγιοι διαπίστωσαν, χωρίς να γνωρίζουμε τις πηγές τους, ότι ο πυρπολητής ήταν ο Γιαμπουδάκης. Επίσης ο ιστορικός Βασίλειος Ψιλλάκης[14] επίσης αναφέρει ως πυρπολητή τον Γιαμπουδάκη. Ο Χατζηδάκις[15], ο Γενεράλις[16], αναφέρουν ως πυρπολητή τον Γιαμπουδάκη, ο πρώτος το 1881, ο δεύτερος το 1911. Και λόγιοι αυτοί στηρίχτηκαν σε σίγουρες μαρτυρίες επιζώντων και μάλιστα δεν εξετάζουν καν το ζήτημα άλλης εκδοχής της πυρπόλησης. Η βαρύτητά τους είναι επίσης σημαντική, διότι δεν απείχαν πολύ από τα ιστορικά αυτά γεγονότα. Κανείς άλλωστε εκ των προαναφερθέντων συγγραφέων δεν είχε σχέση με το Άδελε ώστε να θεωρηθεί ότι το προβάλλει λόγω τοπικισμού ή άλλων αιτίων μέσω του Γιαμπουδάκη. Ο συγγραφέας Π. Πρεβελάκης στο έργο του Παντέρμη Κρήτη αναφανδόν τάσσεται υπέρ του Γιαμπουδάκη.

Τέλος ο Τιμόθεος Βενέρης στο Αρκάδι διά των αιώνων ,το 1938 τονίζει το γεγονός ότι πυρπολητής ήταν ο Γιαμπουδάκης βασισμένος κι αυτός όπως σημειώσαμε, σε μαρτυρίες επιζώντων από διάφορα χωριά του Ρεθύμνου, εκτός των ορίων του Άδελε. Στα νεότερα χρόνια επιφανείς ιστορικοί, όπως ο Ελ. Πρεβελάκης[17] (1966), ο Μ. Μανούσακας[18] , και ο Θ. Προβατάκης[19] , καταγράφουν ως πυρπολητή τον Γιαμπουδάκη. Ο Ι.Π.Μαμαλάκης μνημονεύει στο δίτομο κλασικό για την επανάσταση του 1866-69 έργο του μοναδικό πυρπολητή τον Γιαμπουδάκη[20] το 1947. Επειδή το θέμα τέθηκε τη δεκαετία του 1960 από το Δήμο Ανωγείων και υπάρχει κι έως σήμερα ,το θέμα κλήθηκε να επιλύσει η Ακαδημία Αθηνών γραμματεύοντος του καθηγητή Ι. Θεοδωρακόπουλου που έλαβε θέση υπέρ του Γιαμπουδάκη και λιγότερο υπέρ της εκδοχής Σκουλά[21]. Για την ιστορία ούτως ή άλλως οι ολοκαυτωθέντες του Αρκαδίου ήταν όλοι ήρωες και αν το χέρι του ενός ή του άλλου ήρωα έθεσε το πυρ μικρή σημασία έχει σε σχέση με τα επακόλουθα της πράξης αυτής που συγκίνησε την Ευρώπη και συντέθηκαν ποιήματα και πύκνωσαν οι τάξεις των φιλελλήνων που έσπευσαν στην Κρήτη να πολεμήσουν τους Τούρκους.

Σήμερα στο Άδελε σώζεται το καφενείο του Γιαμπουδάκη καθώς και το σπίτι του στο οποίο εντοιχίστηκε κατά την επίσκεψη του Ελ. Βενιζέλου στο Αρκάδι το 1930 τιμητική πλάκα από τον Βασίλειο Σκουλά, υπουργό και βουλευτή των Φιλελευθέρων.

Στην επανάσταση του 1878 είχε εγκατασταθεί εδώ η έδρα της Γενικής Συνέλευσης των Κρητικών. Το 1881 ήταν έδρα Δήμου με 468 Χριστιανούς και 67 Τούρκους, ενώ το 1900 είχε 580 κατοίκους. Το Άδελε έγινε έδρα του Δήμου Αρκαδίου το 1998 έως το 2008 οπότε ενσωματώθηκε στο Δήμο Ρεθύμνης.

Τη γερμανοκατοχή και τα δυο χωριά πλήρωσαν με τρεις εκτελεσθέντες στο Μέρωνα και δεκαοκτώ στο Άδελε ως αντίποινα της συμμετοχής τους στη Μάχη της Κρήτης.. Άρα κι εδώ η ιστορία των δυο χωριών δείχνει ομοιότητες. Οι Γερμνοί δεν έκαψαν τα χωριά, όπως έκαναν στα άλλα γειτονικά. Για όλους λοιπόν αυτούς τους λόγους ήταν επιβεβλημένο να αδελφοποιηθούν τα δυο χωριά .



[1] Βενέρης Τιμ, Το Αρκάδι διά των αιώνων, Αθήνα 1938:361,σημ.1. Ο δημοσιευθείς το 1996 κατάλογος των φονευθέντων ανά χωριό από την Τζίνα Ψαρουδάκη δεν είναι ακριβής όσον αφορά στο Άδελε. Βλ. Τζίνα Ψαρουδάκη,Φονευθέντες και ολοκαυτωθέντες κατά την άλωση της Μονής Αρκαδίου, Κρητολ. Γράμματα 12, 1996,207-213

[2] Γενεράλις Εμμ.,Επί τη επετείω της ολοκαυτώσεως του Αρκαδίου,8 Νοεμβρίου 1866, 31 Οκτ. 1885, Κρητολογικά Γράμματα 12, 1996,41-54, σ. 51.

[3] Βενέρης σ.357.

[4] Π.Βλαστού, Άσματα λαϊκά Κρητών, τόμ Β΄σ. 1202 το ποίημα ΣΤ, στίχοι 96-97.

[5] Αρ. φύλλου 1290/28/11/1866

[6] Αρ. φύλλου 139/26/11/1866 στην Βιβλιοθήκη Μπενάκη.

[7] Βλ. Κ.Αργυρόπουλος, Η Μονή Αρκαδίου,ήτοι ιστορία της εν έτει 1866 γενομένης υπό των Τούρκων πολιορκίας και εκπορθήσεως της εν Κρήτη Μονής Αρκαδίου και της ηρωικής ολοκαυτώσεως εν αυτή, (ανέκδοτο έργο).

[8] Αρκάδιος Πηγαίος, Ο Κωνσταντής στ’Αρκάδι, Ρέθεμνος 1966,σ.68-69.

[9] Δεν πρόκειται για το παραποιηθέν έγγραφο του ΙΑΚ υπ’αριθ 288 που παραποιήθηκε το 19ο αι. από άγνωστο διά της προσθήκης του ονόματος του Εμμ.Αν.Σκουλά ως πυρπολητή της Μονής. Βλ. περισσότερα Εμμ.Μ.Βροντάκης, Η ολοκαύτωσις της ιεράς Μονής Αρκαδίου κατά την Κρητικήν Επανάστασιν του 1866-1869.Ποίος ο πυρπολητής, Αθήναι 1985, 61 κε.

[10] Σκίννερ Ιλαρίων, Σκληραγωγίαι εν Κρήτη κατά το 1867,μτφ. Θ.Γ.Δίξωνος, εν Αθήναις 1868.

[11] Βενέρης,σ. 311,312,253 αντίστοιχα.

[12] Μαρτυρίες Ανδρέα Μπιρικάκη από το Πίκρι( Βενέρης σ. 311),Αγαθού Γ.Γιακουμάκη από το Σελλί( Βενέρης. 323),Ηρακλή Μανελάκη από την Πηγή ( Βενέρης σ.359), Βλαστού (αυτόθι 360), Γεράσιμος Βεργαδής, Ηγούμενος Μονής Χαλέπας ( Βενέρης σ.360).

[13] Πιο σαφώς ακόμη το διατυπώνει στη σελ. 141. Βλ. επίσης σελ.64.

[14] Ψιλλάκης Β., Ιστορία της Κρήτης, Χανιά 1909, σ. 2230

[15] Χατζηδάκις Ι., Περιήγησις εις Κρήτην, εν Ερμουπόλει 1881, σ.63

[16] Γενεράλις Εμμ., Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 5ος ,σ. 526-529.

[17] Πρεβελάκης Ελ., Η Μεγάλη Κρητική Επανάσταση 1866-69, Αθήνα 1966,σ.21.

[18] Μανούσακας Μ., Άγνωστα κεφάλαια της παλαιότερης ιστορίας του Αρκαδίου,Κρητικά Θέματα 1, 1977, 3.

[19] Προβατάκης Θ., Το Αρκάδι. Ιστορία, τέχνη,παράδοση, Αθήνα 1986, σ. 72.

[20] Ι.Π.Μαμαλάκης, Ο αγώνας του 1866-69 για την ένωση της Κρήτης, η περίοδος του Μουσταφά πασά, τ. Β΄, Θεσσαλονίκη 1947, σ. 91.

[21] Παρασκευάς Π.,2008:40 όπου το αριθ. Πρωτ.8220/23/2/1977 έγγραφο της Ακαδημίας Αθηνών.