Ομιλία του Παντελή Μυριοκεφαλιτάκη ,Φιλόλογου

Εκλεκτοί μας καλεσμένοι,

          Όπως ήδη αναφέρθηκε, τιμούμε απόψε ένα συγχωριανό μας, έναν άνθρωπο της επιστημονικής γνώσης και προσφοράς, τόσο στην Αμερική, όπου βρίσκεται τα τελευταία 50 χρόνια, όσο και στην Ελλάδα.         

Χαρά και τιμή μας, η παρουσία του ίδιου αλλά και της οικογένειάς του, απόψε εδώ. Και είναι χαρά μας, γιατί θα μπορέσομε να ξεφύγομε για λίγο από τη γκρίνια για τα τρέχοντα και από την παγιωμένη στο χρόνο εικόνα της χώρας μας «με τα αρχαία μνημεία και τη σύγχρονη θλίψη». Μας δίνεται, έτσι, η δυνατότητα, με αφορμή την εκδήλωσή μας, πέρα από την απόδοση τιμής και αγάπης, να γνωρίσομε, μέσα από τον άνθρωπο Γιώργη Αλεξανδράκη και την οικογένειά του, και ένα μέρος του συλλογικού εαυτού μας,  μιας και ο Γιώργης είναι κομμάτι του χωριού, ξεχωριστό όμως και ιδιαίτερο, αφού πάλεψε και διακρίθηκε στον επιστημονικό στίβο που επέλεξε με ζήλο θερμό, επιστημονική συνέπεια και άκαμπτη εντιμότητα.

          Ο Γιώργης Αλεξανδράκης λειτούργησε και λειτουργεί, ακόμη, σαν παράδειγμα για τους νεότερους από αυτόν συγχωριανούς του, γιατί ήταν από τους πρώτους που πέτυχε σε πανεπιστημιακή σχολή και, μάλιστα απαιτητική, για τα δεδομένα της εποχής εκείνης. Στην πορεία αυτή, ξεπέρασε πολλές δυσκολίες, όπως την ορφάνια, λόγω της απώλειας του πατέρα του, Κωστή Αλεξανδράκη, προέδρου του χωριού, τον οποίο εκτέλεσαν οι Γερμανοί μαζί με 17 άλλους συγχωριανούς, σε μικρή απόσταση από το σημείο που βρισκόμαστε, στις 2 Ιουνίου 1941, όταν ο Γιώργης ήταν μόλις 2,5 χρονών.

           Δύσκολα χρόνια για όλους, γνωστές, στους μεγαλύτερους τουλάχιστον, οι τότε συνθήκες. Μοναδικό και κύριο στήριγμά του, η μάνα του, η Αρσινόη, η οποία αγωνίστηκε σκληρά και με πολύ πείσμα, για να μεγαλώσει και να σπουδάσει δύο παιδιά σε πανεπιστημιακές σχολές. Να σημειώσομε, μάλιστα, ότι εκείνα τα χρόνια οι φοιτητές πλήρωναν εγγραφή κατ’ έτος, εξέταστρα κατά μάθημα, τα βιβλία και ένα σεβαστό ποσόν στη λήψη του πτυχίου. Φαίνεται πως το πρότυπο της αγωνιστικότητας και της παλικαριάς της μάνας του, που λειτουργούσε με μέθοδο και πρόγραμμα, παρότι ολιγογράμματη, τού `δωσε τη δύναμη να αξιοποιήσει τα πνευματικά και ψυχικά του χαρίσματα. Μυήθηκε από μικρός στην εργατικότητα και την ανάληψη πρωτοβουλιών, αναγκαία προσόντα για να πάει κανείς μπροστά. Επιπλέον, βρισκόταν κοντά στο θείο του Βαγγέλη Σταυρουλάκη, άξιο γεωργό και δουλευτή, από τον οποίο έπαιρνε μαθήματα αγώνα και εργατικότητας.

           Οι παραπάνω αυτές εμπειρίες δεν ήταν παρά μικρά προγυμνάσματα για τους άθλους που θα κατάφερνε αργότερα στα μεγάλα επιστημονικά πεδία. Και, ο Γιώργης τσ’ Αρσινόης έγινε ο Γιώργης της Επιστήμης, ο Γιώργης του κόσμου, της εκτίμησης και της αγάπης μας. Ανέβηκε ψηλά στη σκάλα της επιστήμης και απόκτησε επάξια το δικαίωμα « να πολιτογραφηθεί στην πόλη των επιστημονικών ιδεών, αφού τους νομοθέτες της δεν ξεγελά κανένας εύκολα» , για να παραφράσουμε  τους στίχους  του μεγάλου Κ. Καβάφη.

          Σήμερα, μάλιστα, που ο ήλιος του πολιτισμού είναι χαμηλά στον ορίζοντα κι ακόμη και οι νάνοι ρίχνουν μεγάλες σκιές, χρειαζόμαστε ανθρώπους σαν και σας και την εκλεκτή οικογένειά σας, να μας διδάσκουν με τη σεμνότητα, την απλότητα και το ήθος τους, αρετές που, δυστυχώς, ξεχάστηκαν στον τόπο μας και που σε σας γνωρίσαμε όλα τα χρόνια που ξαναγυρίζετε στο χωριό. Δεν αρκείστε δε στο να δείτε μόνο μια φορά «καπνόν αποθρώσκοντα», αλλά είναι διαρκής και ακοίμητος ο πόθος της αδιάλειπτης επιστροφής. Η δυνατή αυτή προσδοκία σας αποτυπώνει μιαν ελληνικότητα, που πηγάζει από αγάπη μεγάλη για τη γενέθλια γη, βάση οπωσδήποτε συναισθηματική.

           Άλλωστε, όλων εσάς των Ελλήνων της διασποράς, καθώς δεν έχετε την καθημερινή έκθεση στα ελληνικά δρώμενα, ένα μεγάλο μέρος της ελληνικότητάς σας προέρχεται από την προβολή προσωπικών συναισθηματικών εικόνων και, μάλιστα, των παιδικών και νεανικών σας χρόνων. Αυτή η διαρκής έλξη σάς κάνει να μην ξεχνιέστε στο «Νησί των Λωτοφάγων», όπου, σίγουρα, υπάρχουν πολλοί καρποί,  που μέσα τους κρύβουν τη γεύση της λήθης. Μένει, έτσι, άγρυπνη η ψυχή,  όταν διακατέχεται από το «νόστιμον ήμαρ», όταν είναι σφιχτά δεμένη στο κατάρτι του πόθου, με ό,τι κανείς αγάπησε και δέθηκε από μικρός. Τον πόθο αυτό προσπαθείτε να μεταφέρετε στα παιδιά και τα εγγόνια σας, αφήνοντάς τους  ακριβή παρακαταθήκη.

          Κάνει, μάλιστα, σε όλους εντύπωση ότι θυμάστε ονόματα από διάφορα αγροτικά σύνεργα και φράσεις, από καιρό ξεχασμένες στον τόπο μας, στα πλαίσια της υιοθέτησης ενός δήθεν μοντέρνου τρόπου σκέψης και ζωής. Ύστερα από 50 χρονιά στην Αμερική, θα ήταν οπωσδήποτε βαθειά ριζωμένα, για να ανακαλούνται τόσο εύκολα. Κουβεντιάζοντας  κανείς ανέμελα μαζί σας, διαπιστώνει μια Κρητική ελληνικότητα, αν μπορώ να χρησιμοποιήσω τον όρο, τη γνήσια όμως και αυθεντική, της εντιμότητας και της λεβεντιάς, και όχι την ψεύτικη και τυπική, που συχνά κυκλοφορεί ανάμεσά μας. Μια ελληνικότητα που χρωματίζει τον κόσμο σας και εμπνέει τη σκέψη και τα λόγια σας, όπως έχει αποτυπωθεί και στο βιβλίο σας «Μερικά από τα πρώτα βήματα του Πανεπιστημίου Κρήτης», όπου η προσπάθεια και οι αγωνίες, καθώς και η επινοητικότητα να αποφεύγετε τις κακοτοπιές είναι διατυπωμένα με χιούμορ και, μάλιστα, στη γνήσια ντοπιολαλιά.

          Παρατηρώντας την αξιοζήλευτη ακαδημαϊκή σταδιοδρομία και την οικογενειακή πορεία του Γιώργη και της Αφροδίτης Αλεξανδράκη και, αν μου επιτρέπεται, προεκτείνοντας  το περιεχόμενο των στίχων του Σεφέρη: « Δεν έχομε ποτάμια, δεν έχομε πηγάδια, δεν έχομε πηγές,…»  να πω ότι έχομε και πηγές και ποτάμια. Πολλά όμως αρδεύουν άλλους κάμπους, όχι Ελληνικούς, γιατί δεν τους δίνεται η δυνατότητα να ρέουν εδώ ομαλά και να μας δροσίζουν. Κι αν, έστω σε λίγους, όπως στην περίπτωση του Γιώργη Αλεξανδράκη υπήρχε η διάθεση να εκτρέψουν τη ροή τους σε μας, δεν τους αφήνει η Νεοελληνική κακοδαιμονία να μας χαρίσουν για πολύ τα δροσερά νάματά τους. Μιας και το φαινόμενο αυτό εντείνεται ολοένα και περισσότερο στις μέρες μας, ας ευχηθούμε όλοι αυτοί που απομακρύνονται να μη μας ξεχνούν, αλλά να `ρχονται πίσω, να αναγεννιούνται κι εμείς να χαιρόμαστε την παρουσία τους. Ίσως, στους αθεράπευτους αυτούς νοσταλγούς να ταιριάζει η μαντινάδα του Αριστείδη Χαιρέτη, του γνωστού μας Γιαλαύτη:

Πορπάτηξά το το βουνό και στη κορφή ντου βγήκα,

μα την πηγή να πιω νερό στα χαμηλά τη βρήκα

            Συνοδοιπόρος και συναγωνιστής σ’ αυτό το ανέβασμα του Γιώργη Αλεξανδράκη αλλά και στην αναζήτηση αναψυχής στην ΚΡΗΤΗ, ήταν και είναι η σύντροφος της ζωής του Αφροδίτη. Η κυρία Αφροδίτη που είχε τη δύναμη, το κουράγιο και την τόλμη να ανοίξει τα φτερά της και να αποκτήσει, στη συνέχεια, ζηλευτούς Ακαδημαϊκούς τίτλους σε χρόνους δύσκολους , που ακόμη και η απόκτηση ενός απλού τίτλου σπουδών φάνταζε όνειρο άπιαστο για τις περισσότερες Ελληνίδες.

          Ακολούθησε ασύνειδα στην αρχή τη ρήση του Πλάτωνα, με τον οποίο ασχολήθηκε αργότερα και λάτρεψε: «Εις τελειότητα του ανθρώπου τρία δει συνδραμείν: φύσιν, μάθησιν και άσκησιν». Ακολούθησε, όμως, συνειδητά τα λόγια της μάνας της: «Μια μέρα, παιδί μου, θα γίνει αυτό που ονειρεύεσαι, `κείνο που επιθυμείς», όπως η ίδια η κυρία Αφροδίτη αναφέρει σ’ ένα ποίημα αφιερωμένο στη μητέρα της. Έτσι, είχε το κουράγιο να χάσει την ακτή από τα μάτια της, για να μπορέσει ν’ ανακαλύψει νέους ωκεανούς. Ασχολήθηκε με το αρχαίο Ελληνικό πνεύμα, το οποίο θαύμαζε από μικρή.

                   «Και ταίριαζαν τόσο πολύ

                   τα συναισθήματά μου

                   με την απέρατη ομορφιά

                   το πνεύμα το αρχαίο»     όπως αναφέρει σε άλλο ποίημά της.

          Πάλεψε σ’ όλα τα επίπεδα της ζωής και κέρδισε. Να ξεκινήσω πρώτα-πρώτα από τον Ακαδημαϊκό τομέα. Ακολούθησε προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στην ιστορία της τέχνης. Πήρε πτυχίο, Μάστερ και διδακτορικό φιλοσοφίας από το Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι. Υπήρξε καθηγήτρια φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Barry και τώρα είναι επισκέπτρια Καθηγήτρια στο τμήμα φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του  Μαϊάμι. Εκτός από Ελληνικά και Αγγλικά, μιλά Γαλλικά και μέτρια Αραβικά, ενώ γνωρίζει Αρχαία Ελληνικά, τα οποία χρησιμοποιεί στις έρευνές της. Στα πλαίσια διδασκαλίας της φιλοσοφίας, ανθρωπιστικών σπουδών και Ιστορίας έχει διδάξει μεταξύ άλλων: Αρχαία φιλοσοφία, Σύγχρονα θέματα Ηθικής και Τέχνη της Αναγέννησης. Επίσης, ευρωπαϊκή και αμερικανική τέχνη. Είναι μέλος σε διάφορες επιστημονικές εταιρείες. Ενδεικτικά, αναφέρομε την αμερικανική φιλοσοφική εταιρεία και τη Διεθνή Εταιρεία Νεοπλατωνικών σπουδών.

Έχει οργανώσει, προεδρεύσει και παρουσιάσει εργασίες της σε πολλά διεθνή συνέδρια, μεταξύ των οποίων και το διεθνές συνέδριο για το Νεοπλατωνισμό και τη Δυτική αισθητική στο Ρέθυμνο το 1998, ενώ άρθρα της έχουν μνημονευτεί σε επιλεγμένη διεθνή βιβλιογραφία. Μάλιστα, η εργασία της «Ο ρόλος της μουσικής και του χορού στις αρχαίες Ελληνικές και Κινεζικές τελετουργίες» έχει μεταφραστεί στα Κινέζικα. Από τις πολλές δημοσιεύσεις της, αξίζει να αναφερθεί «Η αισθητική προσέγγιση του Ενός κατά τον Πλωτίνο» και η «Έννοια του κάλλους στην κλασική ελληνική και αιγυπτιακή τέχνη, κατά τον Πλάτωνα». Είναι συνιδρύτρια και έχει διατελέσει πρόεδρος, αντιπρόεδρος και ακαδημαϊκός συντονιστής στο Ελληνικό Πολιτιστικό ίδρυμα «Σωκράτης», στο Μαϊάμι. Αξιόλογη δε είναι η εργασία της «Αρχαία Ελληνική αισθητική», που διαπραγματεύεται την έννοια του κάλλους από το Μινωικό πολιτισμό μέχρι το τέλος της κλασικής περιόδου.

Έχει τιμηθεί με πολλές διακρίσεις και βραβεία. Μεταξύ άλλων, της έχει απονεμηθεί τρεις φορές η υποτροφία του Εθνικού κληροδοτήματος ανθρωπιστικών σπουδών από τα Πανεπιστήμια του TENNESSEE, του Texas και του Berkeley, υποτροφία που σπάνια χορηγείται πάνω από μια φορά. Αξίζει να αναφερθεί η τιμητική υποτροφία Fullbright, που έλαβε για παραμονή 4 μηνών στο Κάιρο. Ενημερωτικά, να πούμε πως το Fullbright είναι ένα διεθνές πρόγραμμα εκπαιδευτικών ανταλλαγών. Οι υπότροφοι επιλέγονται βάσει των ακαδημαϊκών τους δυνατοτήτων, της προσωπικότητας και της προθυμίας τους να μοιραστούν εμπειρίες με άλλους λαούς. Τα προαναφερθέντα είναι μια πολύ αδρή προσέγγιση της ακαδημαϊκής πορείας της κυρίας Αφροδίτης, που λόγω χρόνου δεν μπορεί να γίνει αναλυτικότερη.

Αλήθεια, τι τεράστιο απόθεμα ψυχικών και σωματικών δυνάμεων πρέπει να διαθέτει μια γυναίκα, για να μπορεί να συνδυάζει τέτοιες λαμπρές σπουδές και μια αξιόλογη ακαδημαϊκή καριέρα με την εξαιρετική ανατροφή τριών αγοριών: του Κωστή, του Ερρίκου και του Πλάτωνα και, μάλιστα, χωρίς τη βοήθεια της ευρύτερης οικογένειας, μιας και όλα αυτά συντελούνται στην Αμερική;

Η Αφροδίτη είδε το «ωραίο», γιατί κατά τη ρήση του Πλωτίνου, με τον οποίο τόσο πολύ ασχολείται «Μια ψυχή δεν μπορεί να δει το ωραίο, αν δεν είναι ωραία αυτή η ίδια» και το μεταλαμπάδευσε στα παιδιά της. Τώρα τα απολαμβάνει λαμπρούς επιστήμονες με τις οικογένειές τους και με εγγόνια, τα οποία δεν παραλείπει, όποτε της δίνεται η ευκαιρία, να γαλουχεί με την Ελληνική γλώσσα και με τραγούδια, με τη γλυκύτατη φωνή που διαθέτει, όπως είχαμε τη χαρά να την απολαύσομε πριν από χρόνια, στη δεξίωση για το γάμο του Κωστή.

Αγωνίστρια της ζωής, λοιπόν, όχι, όμως, μόνο για τα σπουδαία αλλά και για τα απλά της καθημερινότητας, που δε διστάζει να καυτηριάζει με παρρησία και αποφασιστικότητα. Με τέτοια στάση ζωής, ίσως να παρηγοριέται ο Ελύτης που αναφέρει: «Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας, που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι, κάπου, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά»

Αυτό που, τελικά, κυριάρχησε στη ζωή του Γιώργη και της Αφροδίτης Αλεξανδράκη ήταν η τόλμη και η αγάπη για τη γνώση, η πειθαρχία, η αυτοπεποίθηση, η προσήλωση σε στόχους και η ακάματη προσπάθεια πραγματοποίησής τους, προϊόντα ωριμότητας, που απορρέει από έναν πραγματικό διαφωτισμό.

Η διαπίστωση αυτή αντανακλάται και στις σπουδές, καθώς και στην επαγγελματική σταδιοδρομία των παιδιών τους: του Κωστή, που σπούδασε οικονομικά, νομικά και διοίκηση επιχειρήσεων. Και τώρα, είναι  σύμβουλος μεγάλων επιχειρήσεων στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας, σε θέματα ανώτατου προσωπικού. Έχει δε ηγετικό ρόλο σε μια μεγάλη διεθνή εταιρεία. Του Ερρίκου, που εκτός από αγγλική φιλολογία, έκανε και μουσικές σπουδές και τώρα διακρίνεται για τις μουσικές του συνθέσεις. Του Πλάτωνα  , ο οποίος σπούδασε φυσική και νομικά και είναι νομικός σύμβουλος σε μια ακτοπλοϊκή εταιρεία και μάλιστα αντιπρόεδρός της.

Η Αφροδίτη και ο Γιώργης Αλεξανδράκης,  ύστερα απ’ αυτή την επίπονη και πολύ πετυχημένη επαγγελματική και οικογενειακή πορεία, εξακολουθούν, αν και έχουν υπερβεί τα ελληνικά συνταξιοδοτικά όρια, να διδάσκουν, που σημαίνει πως διαθέτουν, ακόμη, σωματική και πνευματική ρώμη.

Ταξίδεψαν και ταξιδεύουν σε πολλά μέρη του κόσμου και ευτύχησαν να γνωρίσουν διακεκριμένους ανθρώπους των γραμμάτων και της επιστήμης, που δέσποζαν και δεσπόζουν στο παγκόσμιο επιστημονικό και πνευματικό «γίγνεσθαι».

Πολίτες του κόσμου, λοιπόν. Μια ζωή πλούσια σε εμπειρίες, ….σύναξαν σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κι έβενους.

Βίοι παράλληλοι της Αφροδίτης και του Γιώργη σε διαφορετικούς, ασφαλώς, επιστημονικούς χώρους, αλλά άμεσα και με επιτυχία αλληλοσυμπληρούμενοι στο στίβο της ζωής.

Μπορώ να πω ότι ανταποκρίνονται στον ορισμό που δίνει ο Θαλής, κατά τα μέτρα των θνητών, απαντώντας στο ερώτημα: «Τις ευδαίμων; Ο το μεν σώμα υγιής, την δε ψυχήν εύπορος, την δε φύσιν ευπαίδευτος»

Τους ευχόμαστε οι αρετές αυτές να τους συνοδεύουν για πολλά χρόνια ακόμη, να χαίρονται τους καρπούς των κόπων τους κι εμείς να παίρνομε χαρά, έχοντας τους κοντά μας.

Ας χαρούμε, λοιπόν, όλοι μαζί την αποψινή εκδήλωση, γιατί: «Απόλαυση άλλη δεν υπάρχει πιο χαριτωμένη, απόταν σμίγει ο κόσμος σ’ ευφροσύνη».